Fonksiyonel ortodonti, çocuğun büyüme gelişimi döneminde uygulanan ve çene kemiklerinin büyümesini yönlendirmeyi amaçlayan bir ortopedik tedavidir. Örneğin, alt çenenin geride olduğu durumlarda, alt çenenin büyümesini hızlandırıp ve üst çeneyi yakalamasını sağlamak fonksiyonel ortopedik bir ortodonti tedavidir.
Fonksiyonel ortodonti de çocuğun yaşı çok önemlidir. Bu ortodontik tedavi büyüme ve gelişim tamamlandıktan sonra uygulanamaz.
Büyüme gelişim döneminde, çeşitli ortodontik aygıtlardan faydalanarak çenelerin büyümesini yön verilir. Kullanılan ortodontik aygıtlara ‘’fonksiyonel apareyler’’ denir.
Büyüme gelişim yönlendirmesi yapılacak hastalarda ortodontik tedavi planı oldukça önemlidir. Tedavi planlamasının ilk aşamasında hastanın büyüme yönü belirlenir ve ortodontik tedavide kullanılacak fonksiyonel apareylere karar verilir. Bu fonksiyonel apareylerin seçiminde hastanın kooperasyonu ve motivasyonu önemli bir kriterdir. Bu nedenle hangi fonksiyonel apareyin kullanılacağına ortodontist, hasta ve hasta ebevynleri detaylı görüşüp birlikte karar verilmelidir.
Fonksiyonel ortodonti apareyleri hareketli apareyler veya sabit ortodontik apareyler olabilir. Hareketli fonksiyonel apareylerin ağız içinden ya da ağız dışından uygulanan çeşitleri vardır.
Hareketli ortodonti tedavilerin başarısı hasta uyumuna bağlıdır. Hastanın apareyi kullandığı süre boyunca ortodontik ve ortopedik etki görülür. Hareketli fonksiyonel apareyleri ortodontistinizin tavsiyesi doğrultusunda kullanmanız çok önemlidir.
Hareketli apareylerin, sabit olanlara karşı en büyük avantajı ise, diş fırçalamanın ve aparey temizliğinin rahatlıkla yapılabilir olmasıdır.
Hareketli ortodontik apareyler kullanılmadığı zaman dilimlerinde iyi saklanmalı ve kaybedilmemelidir.
Sabit fonksiyonel aygıtların uygulaması ağız içindendir. Sabit aygıtlar oldukları için hasta tarafından çıkartılamazlar. Özellikle hasta kooperasyonunun sağlanmasının zor olduğu durumlarda sabit olması büyük bir avantajdır.
Sabit fonksiyonel apareylerin temizliği iyi yapılmalıdır. Dişlerin daha uzun süre ve daha etkili fırçalanması çok önemlidir. Sabit fonksiyonel aygıtların deforme olmaması için ortodontistinizin belirttiği kurallara uymanız çok önemlidir. Aksi takdirde, tedavi ile elde edilmesi planlanan etkiler gerçekleşmeyecektir.
Ortodontistiniz gün içinde apareyin ne kadar kullanılması gerektiği size söyleyecektir. Uygun süre ile apareyin kullanılması tedavinin etkinliği açısından oldukça önemlidir.
Ortodonti tedavilerin tümünde kontrol randevularından sonraki ilk birkaç gün ağrı olması oldukça normal bir durumdur. Bazı hastalar hiç ağrı hissetmezler. Çoğunlukla bu ağrılar ağrı kesici almaya gerek duymadan kendiliğinden geçer. Ağrı eşiği düşük olan hastaların ağrı kesici almalarında sakınca yoktur (Kullanmadan önce ilacın prospektüsünü okuyunuz). Geçmeyen ağrı veya beklenmedik durumlarda kliniğe başvurmanız gerekmektedir.
Fonksiyonel apareylerin bazıları konuşmada ve yutkunmada farklılık yaratabilir. Çocuğun bu durumu yadırgaması ve apareyi takmak istememesi oldukça normal bir durumdur. Bu durumda hasta ebeveynlerinin tutumu oldukça önemlidir. Ortodontist ve hasta ebeveynleri aynı paralelde çocuğa bu durumun geçici olduğunu ve kendi sağlığı için yapılması gereken bir tedavi olduğunu anlatmalıdır.
Evde yüksek sesle kitap okuma, şarkı söyleme gibi aktiviteler konuşmanın eski haline dönmesini hızlandıracaktır.
Hareketli fonksiyonel apareyler kullanılırken kesinlikle yemek yenmemelidir. Apareyin kırılması ve deforme olması söz konusudur.
Aparey ile birlikte içecek içmek (su hariç) tavsiye edilmemektedir. Aparey ile dişler arasında çürüme odakları oluşabilir.
Apareyler ağızdan çıkardıktan sonra temizlemeli, ortodontistinizin verdiği plastik kutu içinde saklamalıdır. Kutu içinde saklanmaya apareylerin kaybolma ihtimali yüksektir. Kesinlikle kutusuz, peçeteye sarılı bir halde bırakılmamalıdır.
Ortodontistiniz sert ve yapışkan gıdalar gibi bazı yiyecekler konusunda sizi uyaracaktır. Şekerleme, şekerli sakız ve çikolata gibi yiyeceklerden kaçınmalısınız.
Diyet içecekler de dahil asitli içeceklerden ve aşırı miktarda şeker içeren meyve suyu tüketiminden kaçınılmalıdır.
Ortodontistiniz aksini bildirmedikçe flor içerikli diş macunları kullanarak günde 3 defa dişlerinizi fırçalamanız gerekmektedir. Gün içinde diş fırçası ve diş macunu taşımak ağız hijyenini korumayı kolaylaştırır. Dişler ile birlikte sabit ortodontik aygıt da detaylı biçimde fırçalanmalıdır ve gargara yapmak gerekmektedir.
Ortodontik apareyi tellerine zarar gelmeyecek şekilde nazikçe fırçalamak gerekmektedir. Haftada bir gün eczaneden alacağınız protez temizleme tabletinin (Corega gibi) içerisine atabilirsiniz. Dişlerde renkleşme ve çürük olmaması açısından temizliğe dikkat etmek çok önemlidir.
Ortodontide tedavi süresi ortodontik ve ortopedik problemin durumuyla ilişkilidir. Bu tür fonksiyonel apareyler ile yapılan tedaviler çoğunlukla 6-18 ay sürer.
Ortodontistiniz fonksiyonel apareyi sadece geceleri kullanmanızı isteyebilir. Doktorunuz bu konuda detaylı bilgi verecektir.
Ortodonti tedavilerin seans aralıkları 4-8 hafta arasında değişmektedir. Ortodontistiniz seanslarınızın hangi aralıkla olacağını söyleyecektir. Randevulara düzenli gelmek ortodonti tedavisinin etkinliği ve toplam tedavi süresi açısından önemlidir.
Hareketli ağız dışı apareylerin fiziksel aktiviteler esnasında kullanımı uygun değildir. Ağız içi apareyler için ise ortodontistinize danışmalısınız. Bazı durumlarda koruyucu apareyler kullanılması gerekebilir. bisiklete binerken, kaykay yada patenle kayarken de bu koruyuculardan faydalanmalısın. Aparey ağızda değilken bir kutu içinde saklanmalıdır.
En kısa zamanda kliniğimizi arayarak randevu almanız gerekmektedir. Tedavininin aksamaması ve dişlere zarar gelmemesi açısından rutin randevu tarihi beklenmemelidir.